چکيده

به منظور تعيين زمان گل انگيزي و اثر محلول پاشي عناصر ازت (اوره)، روي (سولفات روي) و بور (اسيد بوريک) بر ويژگيهاي کيفي و عملکرد انگور سياه، طي سال هاي 1382 تا 1385 دو آزمايش جداگانه در منطقه سي سخت انجام شد. در آزمايش اول جهت تعيين زمان گل انگيزي، از نيمه اول خرداد ماه تا اواخر مرداد ماه سال 1383 به فاصله هر 15 روز 3 بوته و روي هر بوته 3 شاخه انتخاب و عمل حلقه برداري و قطع برگ ها روي آنها صورت گرفت. با بررسي اين شاخه ها در بهار سال بعد، مشخص گرديد که انگيزش گل حدوداً در نيمه اول تيرماه است. در آزمايش دوم، تيمارهاي محلول پاشي عناصر ازت، روي و بور در قالب طرح بلوک هاي کامل تصادفي با 8 تيمار (شاهد، ازت، روي، بور، ازت +روي، ازت+ بور، روي +بور، ازت + روي+بور با غلظت 5 در هزار) و 4 تکرار انجام گرفت. نتايج نشان داد که، اثر تيمارهاي محلول پاشي برصفات مواد جامد محلول، اسيديته، نسبت قند به اسيد، واکنش آب ميوه و عملکرد در سطح احتمال 1% معني دار بود. بنابراين کاربرد تيمار ترکيبي ازت و بور با غلظت 5%، کيفيت ميوه را نسبت به ساير تيمارها افزايش داد. همچنين کاربرد تمام تيمارهاي محلول پاشي ميزان عمکلرد را در سال تيمار و سال بعد از آن نسبت به شاهد افزايش داد.
کلمات کليدي: گل انگيزي، انگور سياه، محلول پاشي، ازت، روي، بور (B)

مقدمه

انگور يکي از مهم ترين محصولات باغي در دنيا و ايران بشمار مي رود. بخش عمده اي از ارقام تجاري انگور موجود در ايران از گونه Vitis vinifera L. مي باشد. بر اساس آمار سال 2005 سازمان خوار و بار جهاني، سطح زير کشت انگور در دنيا 7320445 هکتار است، که ايران با 270 هزار هکتار سطح زير کشت در رتبه هفتم جهان جاي دارد. ميزان توليد انگور در دنيا حدود 66413393 تن با متوسط عملکرد 9072 کيلوگرم در هکتار مي باشد، که ايران با توليد حدود 8/2 ميليون تن در رتبه ششم دنيا جاي دارد (18). متوسط ميزان توليد انگور آبي کشور 11692 کيلوگرم در هکتار مي باشد و بالاترين راندمان کشت آبي 32159 کيلوگرم در هکتار متعلق به استان کهکيلويه و بوير احمد مي باشد (5).
يکي از اساسي ترين مراحل رشد زايشي مو، مرحله انگيزش گل ميباشد که نقش مهمي درميزان باروري و محصول سال آتي آن دارد. گل انگيزي تحت تاثير عوامل مختلفي مانند دما، شدت نور، آب، تغذيه، عمليات داشت و تنظيم کننده هاي رشد گياهي قرار مي گيرد. لذا دانستن زمان گل انگيزي و چگونگي تاثير عوامل مختلف برآن، براي باغدار بسيار حائز اهميت خواهد بود (6). مشخص شده است که عامل محرک گل انگيزي در انگور تنها در جهت رو به قاعده حرکت ميکند (20). با استفاده از آزمايش حذف برگ ها و حلقه برداري در شاخه ها مي توان دوره گل انگيزي جوانه هاي انگور را مشخص نمود (20، 26). عقيده بر اين است که از بين عوامل موثر در گل انگيزي و تشکيل ميوه، قدرت رشد و تغذيه بيشترين تاثير را داشته و در واقع ساير عوامل را تحت الشعاع قرار مي دهند (3، 4، 6). بنابراين تامين به موقع عناصر غذايي عامل مهمي درتوليد محصول و افزايش کيفيت ميوه ميباشد. عناصر ازت، بور و روي در فرآيند گرده افشاني، لقاح و تشکيل ميوه بيشترين تاثير را دارند. بوته هاي انگور در زمان گل انگيزي بيشترين نياز را به عناصر ياد شده دارند ولي در اوايل بهار به دليل سرد بودن دماي خاک و عدم وجود برگ کافي بر روي بوته، جذب اين عناصر از خاک کمتر انجام مي گيرد و لذا لازم است که با محلول پاشي اين عناصر را دراختيار گياه قرار داد(9).
اسماعيل زاده و تفضلي طي آزمايشي با عنوان اثرهاي کينيتين و جيبرليک اسيد بر گل انگيزي و ويژگي هاي ميوه انگور رقم سياه شيراز در شرايط ديم و آبي در سالهاي 75 و 76، بهترين تاريخ گل انگيزي در انگور رقم سياه شيراز را حدوداً نيمه اول خرداد ماه کمي بعد از باز شدن گل هاي سال قبل پيشنهاد مي کنند (3، 4). نتايج تحقيقات بي ني وال وهمکاران (12) نشان داد که تغذيه برگي اوره موجب افزايش اندازه حبه ها، وزن خوشه ها و عملکرد انگور گرديد. همچنين محلول پاشي اوره با غلظت 5/1 درصد، وزن خوشه ها، حجم و کيفيت حبه ها را افزايش داد. آنها در آزمايش خود از تيمار 5/0 درصد و 5/1 درصد اوره به صورت محلول پاشي استفاده کرده بودند (12).
باکا و همکاران (11)، اثر محلول پاشي عناصر روي، آهن و منگنز در زمان هاي مختلف را بر خصوصيات کمي و کيفي ميوه انگور مورد مطالعه قرار دادند ونتيجه گرفتند که ضمن افزايش عملکرد محصول، وزن، اندازه و ديگر خصوصيات دانه ها افزايش مي يابد. همچنين درصد مواد جامد محلول حبه ها افزايش و اسيديته کل کاهش پيدا کرد. نتايج تحقيقات پروويک (22)، نشان داد که محلول پاشي عناصر بور، منگنز، روي و مس در بهار در انگور، باعث افزايش عملکرد انگور و ميزان قند حبه ها و کاهش اسيديته کل شد (22). البوري و منصور (17) اثر محلول پاشي عنصر بور را بر عملکرد و کيفيت انگور مورد مطالعه قرار داده و مشاهده کردند که عملکرد و وزن خوشه، وزن و اندازه حبه ها و نسبت مواد جامد محلول به اسيديته افزايش و ميزان اسيديته کل کاهش يافت. تحقيقات انجام يافته توسط محمد و همکاران (20)، نشان داد که محلول پاشي درختچه هاي انگور با غلظت 5 در هزار اوره هفت روز پيش از گلدهي، باعث افزايش عملکرد انگور طي دو سال متوالي شد. ضمن اينکه تعداد خوشه ها افزايش و وزن حبه ها به صورت معني داري بالا رفت. در رابطه با کاربرد بور، يامدانگي وهمکاران (27) نشان دادند که محلول پاشي بوته هاي انگور با اسيد بوريک با غلظت 2 در هزار يک هفته قبل از تشکيل ميوه ها و دوباره در موقع تشکيل ميوه ها موجب افزايش درصد مواد جامد محلول و قند ميوه ها و کاهش اسيديته کل در مقايسه با شاهد شده و همچنين رسيدگي ميوه ها يک هفته زودتر انجام گرفت.
نتايج تحقيقات چاکرالحسيني (8) روي انگور عسکري در دو منطقه سروک و سي سخت نشان داد که بيشترين ميانگين عملکرد انگور در منطقه سروک در تيمار ترکيبي اوره با غلظت 5 در هزار + سولفات روي + اسيد بريک هر کدام با غلظت 3 در هزار بوده است. همچنين بيشترين درصد تشکيل ميوه در تيمار ترکيبي اوره با غلظت 5 در هزار + سولفات روي+ اسيدبوريک هر کدام با غلظت 3 در هزار در مقايسه با شاهد مشاهده شد. انگور رقم سياه يکي از مهم ترين ارقام تازه خوري در ايران مي باشد که جزء انگورهاي ديرس محسوب مي گردد. با اين وجود در توليد آن مسائلي همچون عملکرد پائين، پائين بودن کيفيت خوشه، محدود بودن تعداد حبه در خوشه (ناشي از ريزش حبه ها قبل از مرحله رسيدن) وجود دارد و لازم است مطالعاتي در زمينه هاي مختلف گل انگيزي و عوامل موثر بر گل انگيزي در اين رقم صورت گيرد. لذا هدف از انجام اين تحقيق تعيين زمان انگيزش گل در انگور رقم سياه در تحقيق تعيين زمان انگيزش گل در انگور رقم سياه در سي سخت و همچنين بررسي اثر محلول پاشي عناصر ازت، روي و بور بر خصوصيات کمي و کيفي انگور سياه بود.

مواد و روش ها

اين پژوهش به منظور تعيين زمان گل انگيزي و اثر محلول پاشي عناصر ازت، روي، بور بر ويژگي هاي کيفي و عملکرد انگور سياه در يکي از باغ هاي منطقه سي سخت طي سال هاي 1382 تا 1385 انجام گرفت. در زمستان 1382 بوته هاي مو با سيستم تربيت پاچراغي با فاصله 3×3 که از نظر انجام عمليات هرس خشک يکسان 60 جوانه اي بوده، انتخاب و علامت گذاري و در بهار 1383 تيمارهاي مورد نظر مربوط به تعيين زمان گل انگيزي بر روي آنها اعمال گرديد.

آزمايش اول (تعيين زمان گل انگيزي)

بدليل اينکه شکفتن جوانه ها در ارديبهشت ماه در منطقه مورد نظر صورت مي گيرد و انجام عمل حلقه برداري برشاخه ها زودتر از آن ميسر نبوده، در آزمايش اول جهت تعيين زمان گل انگيزي، از نيمه اول خرداد ماه تا اواخر مرداد ماه 1383 به فاصله هر 15 روز، 3 بوته و وي هر بوته 3 شاخه انتخاب و عمل حلقه برداري در بالاتر از 2 تا 3 جوانه زير محل خوشه و قطع برگ ها در زير محل حلقه برداري انجام گرفت. در مجموع در هر زمان، روي 9 شاخه (3 بوته× 3 شاخه) عمل حلقه برداري و قطع برگ ها انجام گرفت. دربهار سال 1384، زمان گلدهي دراين شاخه ها مورد بررسي قرار گرفت. چون فرمان انگيزش از برگ ها صادر مي گردد، اولين شاخه حاوي خوشه گل با توجه به تاريخ حذف برگ ها، زمان تقريبي گل انگيزي در اين منطقه و رقم محسوب مي شود. لذا شاخه هايي که در زمان گلدهي فاقد خوشه باشند، مشخص مي گردد که تا تاريخ طوقه برداري و قطع برگها عمل گل انگيزي در آنها صورت نگرفته است (3،4). ضمناً براي انجام عمل طوقه برداري، با چاقوي باغباني تيز، دو برش حلقه اي کامل به فاصله 4-2 ميلي متر از هم روي شاخه ها ايجاد و پوست بصورت حلقه جدا گرديد.

آزمايش دوم (محلول پاشي با عناصر ازت، بور و روي)

به منظور تعيين اثر سه عنصر ازت، روي و بور بر ويژگي هاي کيفي و عملکرد انگور رقم سياه آبي در سال 1384 بعد از تعيين زمان گل انگيزي يعني بلافاصله بعد از ظهور شاخه جديد و مشاهده گل بر شاخه هاي تيمار شده در سال قبل اقدام به محلول پاشي عناصر مورد نظر شد.
همچنين قبل ازاجراي طرح، از زمين باغ مورد نظر نمونه هاي مرکب از عمق 30-0 و 60-30 سانتي متر خاک تهيه و مورد تجزيه فيزيکوشيميايي لازم قرار گرفت (جدول 1). جهت محلول پاشي عناصر ازت، روي، و بور از منابع کودي سولفات روي، اسيدبوريک و اوره هر يک با غلظت 5 در هزار با 8 تيمار (1- شاهد، 2- ازت، 3- روي، 4- بور، 5-ازت+روي، 6- ازت + بور، 7- روي+بور، 8- ازت+روي+بور) و 4 تکرار در قالب طرح بلوک هاي کامل تصادفي مورد استفاده قرار گرفت. جهت افزايش راندمان محلول پاشي از محلول مويان 5/0% سيتويت استفاده گرديد. تجزيه و تحليل داده هاي به دست آمده با استفاده نرم افزار MSTATC انجام و مقايسه ميانگين ها با استفاده از آزمون دانکن انجام گرفت. در پايان آزمايش صفات زير مورد اندازه گيري قرار گرفت: جنبه هاي مختلف ميوه از قبيل موادجامد محلول (توسط رفرکتومتر دستي)، واکنش آب ميوه توسط دستگاهpH متر، اسيديته کل قابل تيتر به روش تيتراسيون (7)، ويتامين ث به روش پيشنهادي جاکوبس (19) و ميزان عملکرد اندازه گيري شد.

نتايج و بحث

آزمايش اول

در سال سوم 1384 در فصل گلدهي، شاخه هايي که عمل حلقه برداري و قطع برگها در سال قبل 1383 روي آنها صورت گرفته بود، مورد بررسي و ارزيابي قرار گرفتند. شاخه هايي که حاوي گل بودند نشان دادند که در آنها عمل گل انگيزي قبل از عمليات حلقه برداري و قطع برگ ها صورت گرفته است و شاخه هايي که فاقد هر گونه خوشه گل بودند، نشان دادند که تا زمان انجام عمليات حلقه برداري و قطع برگ ها، عمل گل انگيزي در آنها صورت نگرفته است.لذا بر اساس نتايج ارزيابي شاخه هاي مذکور زمان گل انگيزي در انگور سياه در منطقه سي سخت در نيمه اول تيرماه مي باشد. لاوي و همکاران نيز بر اساس نتايج بدست آمده از آزمايش هاي حذف برگ در بوته هاي انگور، مشخص نمودند که دوره گل انگيزي جوانه هاي انگور از ارديبهشت ماه تا خرداد ماه سال قبل از گلدهي مي باشد و بر خلاف بسياري از درختان خزان دار گل انگيزي در انگور روي شاخه هايي که رشد فعال دارند، صورت مي گيرد (20). اسماعيل زاده و همکاران زمان گل انگيزي انگور رقم سياه شيراز را نيمه اول خرداد ماه کمي بعد از باز شدن گلهاي سال قبل اعلام نمودند (3، 4).

آزمايش دوم

بررسي خصوصيات کمي و کيفي:

1- درصد کل مواد جامد محلول (TSS)

بر اساس نتايج جدول تجزيه واريانس، اثر سطوح مختلف محلول پاشي، اختلاف معني داري را در سطح احتمال 1%، نشان داد (جدول 2). بر اساس نتايج مقايسه ميانگين ها با آزمون دانکن، بين تيمار ازت +بور با کليه تيمارهاي از نظر درصد مواد جامد محلول اختلاف معني داري وجود داشت، به طوريکه بيشترين درصد موادجامد محلول (25/20درصد) مربوط به تيمار ازت+ بور و کمترين درصد مواد جامد محلول (75/17 درصد) مربوط به تيمار روي (Zn) به تنهايي بود ولي بين ساير تيمارها اختلاف معني داري وجود نداشت (شکل1).

2- درصد کل اسيديته (%TA)

بر اساس نتايج جدول تجزيه واريانس، اثر سطوح مختلف محلول پاشي، اختلاف معني داري را بر درصد کل اسيديته در سطح احتمال 1% نشان داد (جدول 2). مقايسه ميانگين ها نشان داد که بين تيمار شاهد باتيمارهاي محلول پاشي از نظر درصد کل اسيديته، اختلاف معني داري وجود دارد، به طوري که بيشترين ميزان اسيديته کل (55/0) مربوط به تيمار شاهد و کمترين ميزان اسيديته کل (49/0) مربوط به تيمار ترکيبي ازت +بور بود ولي بين ساير تيمارها اختلاف معني داري وجود نداشت (شکل 2).

3- نسبت TSS/TA

براساس نتايج جدول تجزيه واريانس، اثر سطوح مختلف محلول پاشي، اختلاف معني داري را در سطح احتمال 1%، بر نسبت قند به اسيد کل نشان داد (جدول 2). بر اساس نتايج مقايسه ميانگين ها با آزمون دانکن، بين تيمار ازت+بور با کليه تيمارها از نظر نسبت TSS/TA، اختلاف معني داري وجود داشت، به طوري که بيشترين مقدار (50/41) مربوط به تيمار ازت +بور و کمترين مقدار (50/32) مربوط به تيمار شاهد بود ولي بين ساير تيمارها اختلاف معني داري وجود نداشت (شکل3).

4- واکنش آب ميوه (pH)

بر اساس نتايج جدول تجزيه واريانس، اثر سطوح مختلف محلول پاشي، اختلاف معني داري را در سطح احتمال 1% بر pH عصاره ميوه نشان داد. بر اساس نتايج مقايسه ميانگين ها با آزمون دانکن، بين تيمار شاهد با تيمارهاي روي و ازت+ بور از نظر pH عصاره ميوه، اختلاف معني داري وجود داشت، بطوري که بيشترين ميزان 58/3 مربوط به تيمار ازت +روي و کمترين ميزان 23/3 مربوط به تيمار روي (Zn) بود ولي بين ساير تيمارها اختلاف معني داري وجود نداشت (شکل 4).
بر اساس نتايج جدول تجزيه واريانس، اثر سطوح مختلف محلول پاشي، اختلاف معني داري را در سطح احتمال 1%، در هر دو سال نشان داد .
بر اساس نتايج مقايسه ميانگين ها با آزمون دانکن، در سال اول بين تيمار شاهد با ساير تيمارها به استثناء تيمار روي از نظر ميزان عملکرد، اختلاف معني داري وجود داشت، به طوري که بيشترين عملکرد (25/19 کيلوگرم) مربوط به تيمار ترکيبي ازت+روي+بور بود که با ساير تيمارهاي ترکيبي اختلاف معني داري نداشت وکمترين ميزان عملکرد (00/13 کيلوگرم) مربوط به تيمار شاهد و روي به تنهايي بود. همچنين افزايش عملکرد در سال دوم نسبت به سال اول بيشتر بود به طوريکه بيشترين عملکرد (00/25 کيلوگرم) مربوط به تيمار ترکيبي ازت+روي+بور بود که با ساير تيمارهاي ترکيبي اختلاف معني داري نداشت و کمترين ميزان عملکرد (75/14 کيلوگرم) مربوط به تيمار شاهد بود. همچنين افزايش عملکرد در سال دوم نسبت به سال اول بيشتر بود (شکل 5).

بحث و نتيجه گيري

توليد گل در بهار سال 1384 بر روي شاخه هايي که عمل حلقه برداري و قطع برگ ها در بهار سال 1383 روي آنها انجام شده، نشان دهنده اين واقعيت است که عمل گل انگيزي قبل از قطع برگها و حلقه برداري صورت گرفته است. لذا شاخه هايي که در سال 1383 تيمار حلقه برداري و قطع برگها روي آنها صورت گرفته ولي در بهار سال 1384 فاقد خوشه گل بودند، بيانگر اين است که تا تاريخ انجام عمليات قطع برگ ها و حلقه برداري عمل گل انگيزي در آنها صورت نگرفته است. پس نتيجه مي گيريم که پيغام گل دهي از برگ صادر مي گردد و هنگامي که اين پيغام به جوانه ها برسد، عمل انگيزش در آنها صورت خواهد گرفت. لاوي وهمکاران (20) نيز براساس نتايج به دست آمده از آزمايش هاي حذف برگ در بوته هاي انگور، مشخص نمودند که دوره گل انگيزي جوانه هاي انگور از ارديبهشت ماه تا خرداد ماه سال قبل از گلدهي مي باشد و بر خلاف بسياري از درختان خزان دار گل انگيزي در انگور روي شاخه هايي که رشد فعال دارند، صورت مي گيرد. اسماعيل زاده و همکاران زمان گل انگيزي انگور رقم سياه شيراز را نيمه اول خرداد ماه کمي بعد از باز شدن گلهاي سال قبل اعلام نمودند (3،4). که با نتايج پژوهش حاضر در منطقه سردسيري سي سخت 2 هفته اختلاف نشان داد.
با توجه به شرايط آب و هوايي و ميانگين دما و زمان شکفتن جوانه ها، زمان گل انگيزي در مناطق مختلف در تاريخ مشابه نخواهد بود و تعيين زمان گل انگيزي براي هر منطقه مي تواند انجام گيرد. با توجه به نتايج اين پژوهش که گل انگيزي حدود 6 هفته بعد از شکفتن جوانه ها آغاز مي گردد و تا پايان فصل رويشي ادامه دارد، تامين به موقع عناصر غذايي به ويژه بور که در انتقال قندها و ازت که در تمايز يابي جوانه ها نقش دارند، مي تواند موجب افزايش باردهي در سال بعد گردند. همان گونه که در نتايج آمده است افزايش عملکرد در سال بعد از محلول پاشي نسبت به سال اول بيشتر بود که اين افزايش احتالاً از طريق افزايش باروري و تعداد خوشه درجوانه هاي تمايز يافته براي سال بعد مي باشد. چون نيتروژن در اثر آبياري و شستشو از دسترس ريشه خارج مي شود بنابراين کاربرد به موقع آن از طريق محلول پاشي گزينه مناسبي به نظر مي رسد. با توجه به اينکه گل انگيزي در سي سخت در اوايل تيرماه صورت مي گيرد، تيمار محلول پاشي ازت، روي و بور (5 در هزار) قبل از آن مي تواند موجب افزايش باروري و عملکرد در سال بعد گردد.
امروزه به دليل مصرف نامتعادل اوره و فسفات آمونيوم در باغات از يک طرف و از طرف ديگر بالا بودن ميزان آهک، pH و کمبود مواد آلي در خاکهاي اين باغ ها، کمبود عناصر کم مصرف نظير بور و روي به شدت ديده مي شود. عدم تعادل در مصرف و تامين اين عناصر، سبب ايجاد مشکلاتي در تشکيل ميوه، خواص کمي و کيفي ميوه، محصول شده است. بنابراين، تحقيق در مورد نقش مصرف به موقع اين عناصر و تاثير آن درخواص کمي و کيفي محصول انگور ضروري به نظر مي رسد (9). کرسپن و همکاران (15) گزارش کردند که کاربرد برگي مواد غذايي و کودها يکي از راه هاي بهبود عملکرد و کيفيت محصول هاي مختلف مانند انگور و راهي براي مصرف بهينه کودهاي شيميايي است.
در تحقيقي که بيني وال وهمکاران با محلول پاشي 5/0 و 5/1 درصد اوره روي انگور رقم Perlette نتيجه گرفتند که تغذيه برگي با اوره موجب افزايش اندازه حبه، وزن خوشه و عملکرد انگور گرديد. همچنين محلول پاشي اوره با غلظت 5/1 درصد، وزن خوشه ها، حجم و کيفيت حبه ها را افزايش داد (12). براري و همکاران 13 در مطالعات خود روي انگور رقم Perlette مشاهده کردند که بيشترين درختان اين رقم علي رغم استفاده از غلظت هاي پيشنهادي کود ازته جهت مصرف خاکي، از کمبود ازت در اوايل تابستان رنج مي برند. آنها جهت افزايش کميت و کيفيت محصول و جبران کمبود موقتي ازت، محلول پاشي ازت در مراحل تمام گل و تشکيل ميوه را توصيه کردند.
راينوارد (23) گزارش کرد که اوره موجب افزايش تشکيل ميوه در سيب شد و مواد جامد محلول و قند کل را افزايش داده ولي اسيديته تحت تاثير قرار نمي گيرد (23). همچنين اجيو گزارش کرد که تغذيه برگي انگور با بور، ميزان قند و اسيديته کل را در تيمارها نسبت به شاهد افزايش مي دهد (10). اين افزايش مي تواند به دليل نقش بور در انتقال قندها به ميوه در زمان نمو آن باشد (25).
يامدانگي و همکاران مشاهده کردند که محلول پاشي درختچه هاي انگور با اسيد بوريک با غلظت 3 در هزار در يک هفته قبل از تشکيل ميوه ها ودوباره در موقع تشکيل ميوه ها موجب افزايش TSS و قند ميوه و کاهش اسيديته در مقايسه با شاهد شده است (27). نتايج شيم و همکاران نشان داده است که راندمان کاربرد نيتروژن به صورت محلول پاشي برگي به فرم اوره، حدود 4 برابر بيشتر از فرم خاکي آن است (24). بر اساس نتايج چنگ کاربرد برگي اوره به دليل تبديل برخي از کربوهيدارت ها به پروتئين و اسيدهاي آمينه، نيتروژن ذخيره تاک را افزايش مي دهد و در نتيجه رشد و ميوه دهي تاک در فصل بعدي بهبود مي يابد (14).
نتايج پژوهش حاضر در خصوص افزايش عملکرد بر افزايش ميزان قند با نتايج ارشد و همکاران (1، 2) مطابقت داشت. همچنين نتايج پژوهش حاضر از نظر کاربرد تغذيه برگي اوره بر افزايش عملکرد و کيفيت حبه ها با نتايج بيني وال و همکاران (12) برانگور پرلت و با نتايج رينوارد (23) از نظر عملکرد و افزايش مواد جامد محلول در درختان سيب مطابقت داشت. از نظر کاربرد تغذيه برگي عنصر بور بر ميزان افزايش قند با نتايج اجيو (10) مطابقت ولي از نظر ميزان افزايش اسيديته کل مغايرت داشت. همچنين با نتايج يامدانگي و هکاران (27) به جهت افزايش قند و کاهش اسيديته کل همسان بود. از نظر کاربرد تغذيه برگي عنصر روي (Zn) بر ميزان افزايش عملکرد و ميزان قند با نتايج يامدانگي و همکاران (27) و با نتايج دوبرولوبسکي و همکاران(16) به جهت افزايش محصول و همچنين مقدار افزايش قند و کاهش اسيديته مطابقت داشت.
از اين رو به نظر مي رسد که در رقم سياه کاربرد محلول پاشي عناصر غذايي ازت، روي وبورقبل از گلدهي و گل انگيزي موجب افزايش معني دار عملکرد در سال بعد خواهد گرديد. بنابراين تيمار ترکيبي ازت، و بور با غلظت 5/0% براي افزايش کيفيت ميوه و عملکرد انگور سياه در منطقه سردسيري سي سخت توصيه مي گردد.

تشکر و قدرداني

اين پژوهش با اعتبارات حوزه معاونت پژوهشي دانشگاه آزاد اسلامي واحد ياسوج انجام گرفت، بدين وسيله نگارندگان به خاطر تامين هزينه هاي اي پژوهش صميمانه قدرداني مي نمايند.
منابع:
1- ارشد م.، و. گريگوريان، ع. ناظميه، ي. مستوفي و ا. خليقي. 1385 بررسي تاثير محلول پاشي عناصر نيتروژن و پتاسيم بر ويژگي هاي کمي و کيفي و برخي عوامل فيزيولوژيکي موثر در باردهي انگور رقم سلطاني. مجله علوم و فنون باغباني ايران، 146-135: 7 .
2- ارشد م.، و. گريگوريان، ع. ناظميه، ا. خليقي و ي. مستوفي. 1385. بررسي تاثير محلول پاشي عناصر نيتروژن وبور بر ويژگي هاي کمي وکيفي و برخي عوامل فيزيولوژيکي موثر در باردهي انگور رقم سلطاني. مجله علوم و فنون باغباني ايران، 134-123:7 .
3- اسماعيل زاده م. و ع. تفضلي. 1377. بررسي اثرهاي سايتوکنين و جيبيرلين بر گل انگيزي و تعيين زمان گل انگيزي در انگور رقم سياه شيراز. پايان نامه دوره کارشناسي ارشد، 104 صفحه.
4- اسماعيل زاده م. و ع. تفضلي. اثرهاي کينيتين و جيبيرليک اسيد بر گل انگيزي و ويژگي هاي ميوه انگور رقم سياه شيراز. مجله علوم و فنون باغباني ايران، شماره 1 و 2. صفحات 29 و 42.
5- بي نام. 1384-1373. آمار نامه سازمان جهادکشاورزي استان کهکيلويه و بوير احمد. اداره آمار و اطلاعات سازمان جهاد کشاورزي استان کهکيلويه و بوير احمد.
6- تفضلي ع.، ج. حکمتي و پ. فيروزه. 1370. انگور. انتشارات دانشگاه شيراز. 343 صفحه.
7- حسيني ز. 1378. روش هاي متداول در تجزيه مواد غذايي، چاپ انتشارات دانشگاه شيراز، 553 صفحه.
8- چاکر الحسيني م. 1385. بررسي اثرات محلول پاشي ازت، روي و بُر بر خصوصيات کمي و کيفي انگور عسکري. گزارش نهايي مرکز تحقيقات کشاورزي و منابع طبيعي کهکيلويه و بويراحمد، 40 صفحه.
9- ملکوتي م. و س. ج. طباطبايي. 1378. تغذيه صحيح درختان ميوه براي نيل به افزايش عملکرد و بهبود کيفي محصولات باغي در خاک هاي آهکي ايران. نشر آموزش کشاورزي، کرج.

پي نوشتها:

*دانشجوي دوره دکتري علوم باغباني دانشگاه شيراز و عضو هيات علمي مرکز تحقيقات کشاورزي و منابع طبيعي کهکيلويه و بوير احمد
** کارشاس ارشد باغباني وعضو باشگاه پژوهشگران جوان دانشگاه آزاد اسلامي واحد ياسوج (نويسنده مسئول:Email:m.h.farahi2007@gmail.com)

منبع:نشريه پژوهش در علوم کشاورزي جلد 4 شماره1
/خ