مغزِ يک انسانِ بالغ، داراي يکصد ميليون سلول عصبي (نُرن) و چند تريليون سلولِ پشتيبان بوده و حدود 1.3 تا 1.4 کيلوگرم وزن دارد. همچنين، نخاع يک انسان بالغ، 35 تا 40 گرم وزن داشته و درازاي آن درزنان 43 سانتيمتر و در مردان 45 سانتيمتر است.
البته اين نکته شايان گفتن است که حجم يا وزن مغز، هيچ ارتباطي با هوش و استعداد ندارد؛ چنانکه وزنِ مغز يک «نهنگ» يا يک «فيل»، چند برابر وزن مغز انسان است اما توانايي هاي هوشي آنها هرگز قابل مقايسه با آدميزاد نيست. در جدول زير، وزن مغز انسان با چند حيوان مقايسه شده است:
انسان بالغ
1400-1300
کودک نوزاد
400-350
نهنگ عنبر
7800
شتر
762
فيل
6000
اسب
532
دلفين
1600-1500
گوريل
540-465
زرافه
680
بوزينه
420
گاو
458-425
ببر
263.5
اورانگوتان
370
خرس گريزلي
234
شير
240
سگ (نژاد بيگِل)
72
گوسفند
140
کوسه(سفيد بزرگ)
34
خرگوش
13-10
گربه
30
تمساح
8.4
جغد
2.2
موش (400گرمي)
2
ماهي قرمز
097/0
قشر مغزي انسان، وظيفه « انديشيدن»، «حرکت خودآگاهانه»، و «فراگيريِ زبان» را بر عهده دارد. در سال 1836، مارک داکس، پس از تشريح تعدادي از بيماران خود که ناتواني گفتاري داشتند، اعلام نمود که قسمت چپ مغز همه آنها دچار آسيب بوده است. چندي بعد، "پل بروکا"،جراح فرانسوي، بيماري را زير نظر گرفت که تنها مي توانست يک واژه را به زبان آورد: "تَن"!! به همين دليل، بروکا او را تن ناميده بود! پس از مرگِ تن در سال 1861، بروکا وي را تشريح کرد و متوجه وجود آسيب در ناحيه چپ پيشاني قشر مغزي وي شد. اين قسمت از مغز را امروزه با نام "ناحيه بروکا" مي شناسيم. در سال 1876، "کارل ورنيک"،پزشک آلماني، بخش ديگري از مغز را که دچار آسيب ديدگي شده و ايجاد زبان پريشي کرده بود، کشف نمود. اين بخش (ناحيه ورنيک) ، عقب تر و پايين تر از ناحيه بروکا قرار دارد و بوسيله يک دسته از تارهاي عصبي، به نام Arcuate Fasciculus، با آن در ارتباط است. در صورت پارگي اين تارهاي عصبي، فرد دچار بيماري "زبان پريشي رسانشي" مي شود. مبتلايان به اين بيماري، زبان را مي فهمند اما نمي توانند آنچه را که مي فهمند، به درستي بيان کنند!

بخش مهم ديگري از قشر مغزي که با فرايند گويش در ارتباط است، "قشر حرکتي" يا (motor cortex) نام دارد. اين بخش، مسووليت حرکت ماهيچه ها را بر عهده دارد. بنابراين سلامت قشر حرکتي، براي انجام وظايف دست ها، پاها، صورت، فک، و حتي زبان، ضروري است. به تصوير زير نگاه کنيد:

براي خواندن يک متن، ابتدا آنچه که شما مي بينيد از قشر بينايي به ناحيه ورنيک منتقل شده و از آنجا به ناحيه بروکا و سپس به قشر حرکتي فرستاده مي شود. آنگاه، قشر حرکتي مغز، فرمان هاي هماهنگي را به ماهيچه هاي فک ، زبان و حلق ارسال مي کند که موجب گويش متن مورد نظر مي شود. اکنون ببينيم که آسيب ديدگي هر يک از دو ناحيه مربوط به زبان در مغز، چه پيامدهايي را به دنبال خواهد داشت:
آسيب به ناحيه ورنيک
آسيب به ناحيه بروکا

زبان پريشي ورنيک:

*فرد مبتلا، توانايي فهم زبان را از دست خواهد داد.
*فرد مي تواند به روشني سخن بگويد اما ترتيب واژه هايي که بکار مي برد، روي هم، جملاتي بي معني مي سازد! اين نوع گويش را "سالاد واژگان" مي نامند. حدس بزنيد چرا؟!!

زبان پريشي بروکا:

*از دست دادن توانايي سخن گفتن.*فرد مبتلا، زبان را بخوبي مي فهمد. واژگان ، بدرستي اداء نمي شوند. فرد مبتلا، آرام و بريده بريده سخن مي گويد.
در پايان، اين نکته هم گفتني است که در 97 درصد افراد، نواحي مربوط به زبان، در نيمه چپ مغز قرار دارد. با اين حال، پژوهشهاي تازه ( با استفاده از توموگرافي ، به روش گسيل پوزيترون) نشان مي دهد که نيمه ديگر مغز نيز در فرايند زبان، بي تاثير نيست.مثلا، آسيب در نيمه راست مغز، مي تواند مانع از انتقال احساسات مرتبط با زبان شود.
منبع:http://forum.parsigold.com
/خ