رشد بالاي جمعيت و افزايش مستمر تقاضاي مواد غذائي در کشور ، ايجاد تحول در کشاورزي را به نحوي که بتواند کميت ، کيفيت و تنوع محصولات کشاورزي را در مدت زماني کوتاه افزايش دهد اجتناب ناپذير ساخته است . مطابق تئوريهاي توليد و عرضه ، رشد توليد از دو طريق امکانپذير است . در روش اول افزايش توليد با بکارگيري عوامل توليدي بيشتر و در چهارچوب تکنولوژي موجود تأمين ميشود در طريق دوم سهم اصلي و عمده در افزايش توليد با استفاده از تکنولوژي پيشرفته تر و کارآمدتر بدست مي آيد . براساس تجربيات کشورهاي مختلف ، بکارگيري دانش فني و پيشرفته در اقتصاد کشورهاي جهان، اساس رشد و توسعه را تشکيل مي دهد . بطوريکه درحال حاضر بيش از نيمي از رشد توليد در اقتصاد هاي پيشرفته از طريق افزايش بهره وري تأمين مي شود که در اين ميان تحقيقات نقش بسيار مهمي را براي حصول به چنين هدفي ايفا مي نمايند . شرايط خاص توليد در بخش کشاورزي و تأثير عوامل محيطي گوناگون بر وضعيت توليد اين بخش ، کاربردي بودن تحقيقات در اين بخش را ايجاب مي کند به ويژه در بخش کشاورزي ايران کمبود تحقيقات کاربردي مورد نياز براي بهبود توليدات و بهره وري اين بخش کاملا" محسوس مي باشد .
بارزترين شاخص توسعه يافتگي يک کشور ،توان و ظرفيت علمي و فني آن است شاخص توان و ظرفيت، علمي و فني کشور نيز بي ترديد ،موضوع ، کيفيت و نوع فعاليتهاي پژوهشي اجرا شده و يا در حال اجراست .عمده ترين فعاليتهاي انجام يافته در زير بخش تحقيقات کشاورزي طي 10 ساله اخير 1373 تا 1383 که اغلب در قالب اجراي طرحهاي تحقيقاتي ، توليد بذر و نهال اصلاح شده و توليد واکسن و سرم صورت گرفته حاکي از اجراي 2837 طرح در سال 73 و 5342 طرح در سال 83 ميباشد که بنوبه خود ميتواند شاخص مناسبي در
نشان دادن توان علمي و پژوهشي کشور باشد. طي اين مدت مهمترين دستآوردهاي تحقيقاتي شامل معرفي ارقام پر محصول با صفات و عملکرد کمي و کيفي مطلوب ،توليد واکسن هاي پزشکي و آنتي ژن و آنتي سرم ها ، جداسازي ژن مقاوم به شوري از گياه برنج براي اولين بار در جهان ، طراحي و ساخت دستگاه آبياري باراني خطي ، طراحي و ساخت تعدادي از ماشين آلات ، تهيه نقشه خاک و آب کشور، شناسائي چندين گونه حشره مفيد،تهيه و نگارش فلور ايران و ايجاد باغ گياه شناسي ملي ايران بوده است . در اينجا بايستي به اين نکته اشاره شود که نتايج تحقيقات فوق با توجه به اثرات مثبتي که داشته است کاملا" ملموس ميباشد .وليکن بدون شک چنانچه اين تحقيقات به دليل چگونگي فعاليتهاي کشاورزي و تعدد کاربران با تحقيقات کاربردي و در گستره وسيعتري همراه ميگرديد نتايج بدست آمده مي توانست درخشانتر از آنچه که هست باشد . بنابراين روند توسعه تحقيقات آتي کشور به ويژه در بخش کشاورزي بايستي به انجام تحقيقات کاربردي معطوف گردد.
در بخش کشاورزي امکانات پژوهشي و تحقيقاتي قابل ملاحظه اي وجود دارد . در صورت
برنامه ريزي صحيح و با به کارگيري اين امکانات مي توان تحولات اساسي در امور اجرايي و توليدي بخش ايجاد کرد . موارد زير بيانگر قسمتهاي عمده اين امکانات مي باشد :
- وجود نيروي انساني ماهر و متخصص در مدارج علمي مختلف
- برخورداري از امکانات و تجهيزات فني و آزمايشگاهي تحقيقاتي
- وجود محيطهاي تحقيقاتي (ايستگاهها ، مزارع) با شرايط اقليمي متنوع
- وجود يافته هاي تحقيقاتي در راستاي توسعه کشاورزي پايدار
- همکاري گسترده با سازمانها و مجامع تخصصي ملي و بين الملل و امکان استفاده از جديدترين دستاوردها وفنآوريهاي نوين
- 21 مؤسسه تحقيقات ملي ، 61 مرکز تحقيقات استانيِ 350 ايستگاه تحقيقاتي ، 2500 نفر عضو هيأت علمي ، توان اجراي حدود 4500 پروژه تحقيقاتي در کليه زمينه هاي بخش کشاورزي و منابع طبيعي
توسعه مبتني بر دانايي از مضامين و محورهاي اصلي برنامه چهارم توسعه قلمداد مي گردد. در بخش کشاورزي نيز بهره گيري از علم و دانايي ، نوآوري ، تقويت نهضت نرم افزاري و پژوهش ، ارتقاء بهره وري از عوامل توليد در فهرست اهداف کلان بخش منظور گرديده است.
همچنين تکليف قانوني توسعه تحقيقات کاربردي کشاورزي به ميزان دو برابر شرايط سال پايه بيانگر اهميت و جهت گيريهاي اصلي برنامه تحقيقات کشاورزي در برنامه چهارم توسعه کشور و شامل موارد زير است :
- توسعه و بهبود کيفيت تحقيقات در جهت ارتقاي ضريب امنيت و سلامت غذا
- بسط و گسترش تحقيقات کاربردي و توسعه اي در زمينه هاي آب و خاک ، اصلاح بذر و نهال ، اصلاح نژاد ، پرورش دام و آبزيان ، جنگل و مرتع و آبخيزداري ، آفات و بيماريهاي گياهي و راههاي مبارزه با آن
- توسعه تحقيقات در راستاي ارتقاء بهره وري عوامل و منابع توليد
- توسعه تحقيقات کاربردي در راستاي ارتقاء کيفيت محصولات
- توسعه تحقيقات کاربردي در زمينه هاي مهندسي ژنتيک، بيوتکنولوژي و نانوتکنولوژي
- توسعه تحقيقات کاربردي در زمينه فرآوري – بسته بندي و نگهداري محصولات کشاورزي
- توجه به تحقيقات اجتماعي، اقتصادي، فرهنگي، حقوقي و روستائي همگام با پژوهشهاي فني و علمي
- توسعه برنامه هاي تحقيقاتي مرتبط با ذخاير توارث ژنتيکي ، تنوع زيستي گياهي و ژرم پلاسم گياهان زراعي ، باغي ، زينتي ، داروئي ، مرتعي ، جنگلي، دام و آبزيان و ميگرو ارگانيزم ها ، حشرات مفيد و زيان آور
- توسعه تحقيقات، زراعي، باغي و دامي براي ايجاد مقاومت در مقابل تنش هاي محيطي
بطور کلي جهت گيريهاي زير بايد براي گسترش تحقيقات کاربردي در ارتباط با راهکارهاي اجرائي و طرحهاي تحقيقاتي پيگيري شوند .
• تبيين استراتژي تحقيقات در طرحهاي بخش کشاورزي
• اختصاص حداقل 50% از طرحهاي تحقيقاتي دانشگاهها به تحقيقات کاربردي مورد نياز دستگاههاي اجرائي و واحدهاي توليد
• اختصاص حداقل 70% از طرحهاي تحقيقاتي سازمان تحقيقات کشاورزي به تحقيقات کاربردي مورد نياز واحدهاي اجرائي
• تعيين امتياز و انگيزه لازم جهت اجراي طرحهاي تحقيقات کاربردي براي محققين از نظر ارتقاء درجه علمي
• بمنظور تقاضا محور شدن طرحهاي تحقيقاتي بودجه تحقيقات کاربردي در اختيار واحدهاي اجرائي نيازمند به تحقيقات قرار گيرد
• بستر سازي و حمايت از حضور بخش غير دولتي در توسعه تحقيقات کاربردي
• افزايش سهم بودجه تحقيقات در اعتبارات بخش کشاورزي
• ايجاد دفتر هماهنگي تحقيقات کاربردي در سازمان تحقيقات کشاورزي
• تقويت و توسعه صندوق حمايت از پژوهشگران و مراکز پژوهشي غير دولتي
• تدوين قوانين و مقررات لازم براي حفاظت و حمايت از حقوق پژوهش و پژوهشگران
• توسعه اخلاق پژوهشي
راهکارها اجرايي انتقال يافته هاي تحقيقات کاربردي به شرح ذيل ميباشد :
• تعيين زمينه هاي لازم براي اطلاع رساني و انتقال يافته هاي تحقيقاتي
• ايجاد پارکهاي فنّآوري در کنار مراکز و ايستگاههاي تحقيقاتي
• برقراري نشستهاي علمي با توليد کنندگان و بهره برداران
• اشاعه و انتقال يافته هاي تحقيقاتي با استفاده از توليد کنندگان نمونه و علاقمند
• حضور کارشناسان کشاورزي بعنوان ناظرين مزرعه در عرصه هاي توليد براي انتقال
يافته هاي تحقيقاتي
• ارتباط مستمر مروجين و کارشناسان اجرائي يا محققين
• ايجاد مزارع و واحدهاي آزمايشي و نمايشي
منبع:noghteyeoj.blogfa.com
معرفي سايت مرتبط با اين مقاله