داستان بازار .....
تصور کنيد براي يک شرکت آمريکايي کار مي کنيد که کفش هاي مد روز را توليد مي کند و قصد دارد عمليات توليد را به کشوري با هزينه هاي کمتر برونسپاري کند. چگونه به دنبال بنگاه هاي محلي مي گرديد تا با آنها قرارداد ببنديد؟
شما مي توانيد وقت زيادي را صرف کنيد تا در مورد بنگاه هاي محلي تحقيق کنيد، از کارگاه هاي آنها ديدن کنيد، کيفيت کار آنها را بسنجيد و با آنها بر سر قيمت چانه زني کنيد. يا اين که به سادگي اين فرآيند جست و جو را به يک متخصص واگذار کنيد. براي مثال در تايوان، دلالاني هستند که نقش واسطه ميان خانه هاي مد در آمريکا و اروپا و سازندگان کفش در تايوان را ايفا مي کنند. اين شرکت هاي تجاري به عنوان «مرکز اطلاعات شرايط مديريتي و مالي» سازندگان کفش در تايوان فعاليت مي کنند. اين شرکت ها، اطلاعات طرف ديگر را نيز جمع آوري مي کنند؛ يعني اطلاعاتي در مورد نوع تقاضا و قابل اعتماد بودن خريدار آمريکايي و اروپايي. معمولا کارمنداني از شرکت تجاري در کارخانه ها حضور دارند تا بر روند توليد سفارش ها نظارت داشته باشند. اگر بعدا اختلافي ميان شرکـت هاي کفش آمريکايي و مقاطعه کاران تايواني رخ دهد، اين شرکت هاي تجاري اطلاعات کافي را دارند که بتوانند قضاوت کنند کدام طرف مقصر بوده است، لذا اين شرکت ها به عنوان کارگزاري صادق نيز فعاليت مي کنند. اين شرکت هاي تجاري به فعاليت بهتر بازار کمک مي کنند و از اين طريق سود کسب مي کنند. افراد معمولا دوست دارند در معاملات خود، دست واسطه ها را کوتاه کنند، اما گاهي اوقات واسطه ها باارزش هستند. وقتي اطلاعات آزادانه جريان داشته باشد، ممکن است دست واسطه ها کوتاه شود، ولي وقتي اطلاعات آزاد يا مجاني نيست، آنها خدمات مفيدي ارائه مي دهند.
«اطلاعات خيلي ارزان است و در عين حال خيلي گران است» اين جمله هم در مورد تکنولوژي هاي پيشرفته صادق است و هم در مورد فناوري هاي ساده. «از يک طرف اطلاعات، رايگان است زيرا مي توان به ارزاني آن را توزيع، تکثير يا ترکيب کرد و هزينه اين کارها بسيار ناچيز است. از يک طرف اطلاعات گران است زيرا مي تواند براي دريافت کننده آن بي اندازه باارزش باشد.»
هر چيزي که کسب اطلاعات را آسان تر کند موجب قدرت بيشتر خريداران مي شود. هر نوآوري در بازار ، مانند تجارت الکترونيک که هزينه هاي جست و جو را کاهش دهد موجب کارآتر شدن بازارها مي شود. مردم پول و زمان کمتري را براي جست و جو تلف مي کنند. خريداران و فروشندگان بهتر با هم جفت و جور مي شوند و قيمت گذاري رقابتي تر مي شود که به نفع خريداران است.
وقتي نوآوري ها هزينه هاي جست و جو را کاهش مي دهد به خريداران نيز کمک زيادي مي شود. جست و جوي اطلاعات منابع را بر باد مي دهد. بهبود در اطلاعات بازار شرايط برنده-برنده را پديد مي آورد؛ وقتي بازارها بهتر کار مي کنند فروشندگان نيز مانند خريداران منتفع مي شوند. خرده فروشان اينترنتي نظير سايت آمازون، شرايطي را مهيا مي کنند که باعث کاهش هزينه جست و جو در خريد مي شود. موفقيت چنين سايت هايي در جذب مشتري بر اين پايه است که براي خريداران کتاب جست و جو در فضاي سايبر، آسان تر از جست و جو در فضاهاي فيزيکي است. در سايت هاي خودرو نظير Autobytel.com و Carpoint.com ، خريداران از طريق کامپيوتر خود مي توانند از چندين فروشنده مختلف قيمت بگيرند. اينترنت، با کاهش هزينه هاي جست و جوي خريداران، قيمت گذاري را به نفع خريداران تغيير داده است. البته اين شرايط مي تواند به نفع فروشندگان نيز تمام شود. در برخي روستاهاي هند، روستاييان با همديگر يک کامپيوتر خريده اند. در روستاي باگدي در ايالت مدهيا پرادش ، روستاييان با استفاده از کامپيوتر روستا از قيمت گندم، سير و ساير محصولات در حال معامله در بازارهاي مجاور پرينت مي گيرند. اين کار قدرت چانه زني آنها را در برابر دلال ها افزايش مي دهد. يک کشاورز در اين باره چنين مي گويد: «اگر قيمتي که واسطه پيشنهاد مي دهد مناسب باشد به او مي فروشم، در غير اين صورت خودم محصولم را بازار مي برم.» بدين ترتيب اطلاعات بهبود يافته، قيمت گذاري را براي کشاورزان رقابتي تر مي سازد.
اينترنت علاوه بر اين که به خريداران کمک کرده است تا قدرت چانه زني خود را در برابر فروشندگان متعادل سازند، به گونه ديگري نيز به هردوي خريداران و فروشندگان کمک نموده است: يعني با افزايش کارآيي سازوکار بازار. به فروشندگان از اين طريق کمک شده است که خريداران آنها افزايش يافته است و خريداران ديگر فقط محدود به افراد يک منطقه نيستند بلکه مي توانند در هر نقطه اي از دنيا باشند؛ به طور مشابه به خريداران نيز کمک شده است تا به فروشندگان بيشتري دسترسي داشته باشند. جفت و جور شدن بهتر به معني شرايط بهتر هم براي خريداران و هم فروشندگان است.
بيل گيتس در اجلاس اقتصاد جهاني سال 2000 در استراليا از تغييراتي سخن گفت که اينترنت ايجاد کرده است. به نظر وي بازارها اکنون مبتني بر اين هستند که خريداران بهترين فروشنده را پيدا کنند. در اقتصاد سنتي اين کارها همراه با هزينه هاي بالاسري فراواني همراه بود: يعني هزينه ايجاد و ارتقاي يک شبکه توزيع. اينترنت به شرکت ها اجازه مي دهد واسطه ها را دور بزنند و مستقيما با مشتري ارتباط داشته باشند و از اين طريق صرفه جويي زيادي داشته باشند. در اقتصاد سنتي معمولا شرکت هاي کوچک نمي توانستند هزينه هاي بالاسري از اين دست را پوشش دهند، اما اکنون اينترنت فضايي را ايجاد کرده است که شرکت هاي کوچک مي توانند شروع به کار کنند و ادامه حيات دهند. «به محض اين که شما قادر باشيد نوع محصولي که داريد را درقالب چند کلمه تايپ کنيد، مي توانيد تقاضاي آن را نيز بيابيد». به عقيده بيل گيتس ما اکنون «سرمايه داري بدون اصطکاک» داريم. اکنون خدمات زيادي براي جست و جوي قيمت ها وجود دارد. علاوه بر اين قيمت هاي عمده فروشي به صورت آنلاين قابل دسترسي است. مقايسه قيمت ها تقريبا رايگان است، حداقل براي آنهايي که سواد کامپيوتر دارند. آنهايي که دردسر مقايسه قيمت ها را تقبل مي کنند به نفع ديگران نيز کار مي کنند. به زبان اقتصاديون، آنها برون ريز مثبت (positive externality) ايجاد مي کنند زيرا فروشنده اي که جنس خود را گران مي فروشد به اين فکر مي اندازد که قيمت ها را کاهش دهد. چنين فروشنده اي هزينه و منفعت کار خودش را مي سنجد. هزينه عبارت است از کم شدن سودي که مي توانست در قيمت هاي اوليه به دست بيايد. منفعت عبارت است از سود حاصل از فروش به مشتريان جديد. اگر به تعداد کافي مشتريان حساس به قيمت وجود داشته باشد، کاهش قيمت به نفع فروشنده خواهد بود. جست وجوي مشترياني که سر دو زار ده شاهي چانه مي زنند و به دنبال پايين ترين قيمت ها هستند، به فروشندگان گران فروش تر فشار مي آورند تا قيمت هاي خود را کاهش دهند، کاري که در نهايت به نفع همه خريداران تمام مي شود.
اما با اين حال در اينترنت نيز پراکندگي قيمت ها ديده مي شود. در شماره بعدي به اين موضوع خواهيم پرداخت که آيا اينترنت واقعا موجب «سرمايه داري بدون اصطکاک» شده است يا خير.
منبع:روزنامه دنياي اقتصاد ( www.donya-e-eqtesad.com )
ارسال توسط کاربر محترم سايت : omidayandh