بلندگوي خوب کدام است؟

تا قبل از سال 1970 راه مشخصي براي تشخيص خوب بودن يا مقايسه بلندگو ها وجود نداشت چرا که استانداردي در اين زمينه تهيه نشده بود و سازندگان هريک استاندارد خود را رعايت مي کردند. اما پس از آن بتدريج از طرف AES انجمن مهندسين صوتي (Audio Engineering Society) استانداردهايي در اين زمينه تدوين شد که طي آن پارامترهايي براي ارزيابي بلندگوها در آن معرفي شده است. اين پارامترها امروزه بنام Thiele-Small معروف است و توسط دو مهندس بنام هاي Thiele و Small تدوين شدند.
T.N. Thiele سر مهندس طراح يکي از شبکه هاي مخابراطي استراليا بود که مسئوليت آزمايشگاه مهندسي فدرال را نيز بعهده داشت. وظيفه او اغلب تهيه و يا آزمايش قطعات و لوازم مورد نياز براي امور مربوط به فعاليت هاي صوتي و تصويري شبکه هاي راديو تلويزيون استراليا بود. همچنين Richard H. Small هموطن او دانشجوي فارغ التحصيلي بود که در حال انجام تحقيقات مهندسي برق در دانشگاه سيدني بود.
پارامترهايي که اين دو در باره بلندگو تعريف کردند بيشتر پارامترهايي فيزيکي بود تا کيفي اما با کمي تجربه و مقايسه اعداد بسادگي مي توان از روي اين پارامترها به کيفيت نسبي بلندگو دست پيدا کرد.

Fs , Free air resonant frequensy

همانطور که از نام اين مشخصه پيدا است، به فرکانس رزونانس بلندگو باز مي گردد. هر جسمي قسمت هايي دارد که در حالت هاي خاص بر اثر برخورد با انرژي صوتي که فرکانس خاصي داشته باشد به ارتعاش در مي آيد. اگر در منزل با صداي بلند ساز بزنيد يا به موسيقي گوش کنيد حتمآ متوجه خواهيد شد که صداهاي بلند - و پر انرژي - ريز اشياي ريز را به حرکت در مي آورند و صداهاي بلند بم اشياي بزرگ را مرتعش مي کنند.
هر بلند گو نيز براي خود داراي يک فرکانس تشديد يا ارتعاش آزاد است. بديهي است هرچه اين فرکانس بالاتر از انتظار پاسخ فرکانسي بلندگو باشد، بلندگو از کيفيت صداي خروجي بهتري برخوردار خواهد بود.
بديهي است بلندگوهاي ووفر (Woofer) داراي Fs پايينتري نسبت به بلندگوهاي توئيتر (Tweeter) هستند. اما در ميان دو بلندگويي که پاسخ فرکانسي يکساني از آنها انتظار مي رود طبيعي است که آنکه Fs بالاتري داشته باشد مي تواند بيشتر مورد توجه قرار گيرد. در اينجا سعي مي کنيم به مهمترين اين پارامترها اشاره اي داشته باشيم.

Re , Resistance

اين پارامتر مقاومت DC يک بلندگو را به اهم (Ohm) مشخص مي کند که گاهي اوقات آنرا با DCR هم نمايش مي دهند. مقاومت DC همانطور که مي دانيد از مقاومت نامي بلندگو به هنگام کار کمتر است، اين موضوع نبايد شما را دچار شک و ترديد کند که آيا از اين بلندگو استفاده بکنيم يا خير. اغلب مردم با يک اهم متر مقاومت DC بلندگو را اندازه گيري مي کنند و آنرا کمتر از آنچه که آمپلي فاير نياز دارد مي بينند و احتمال مي دهند که آمپلي فاير آنها با اتصال اين بلندگو دچار اشکال شود. اما اينگونه نيست چرا که بلندگو به هنگام کار از خود امپدانس واقعي را نشان خواهد داد.
اين پارامتر تاثير چنداني در خروجي صدا ندارد اما اگر اشتباه انتخاب شود مي تواند روي آمپلي فاير اثر بگذارد و احيانآ آمپلي فاير در تقويت صدا وفاداري (Fidelity) لازم را از خود نشان ندهد. در مواردي که انتخاب مقاومت DC خيلي اشتباه انجام گيرد حتي ممکن است طبقه هاي تقويت آخر آمپلي فاير شما دچار اشکال شود.

Le , Coile inductance

اين پارامتر اندوکتانس سيم پيچ بلندگو را نشان مي دهد. اين پارامتر معمولآ با واحد ميلي هانري (mH) اندازگيري ميشود. استاندارد صنعتي براي اغلب بلندگوها در فرکانس يک کيلو هرتز اندازه گيري مي شود. يعني سيم پيچ يک بلندگو بايد به گونه اي طراحي شود که در فرکانس يک کيلوهرتز مقاومتي را که لازم است (8 ، 16 و …) را از خود نمايش دهد.
مقاومت القايي سيم پيچ بلندگو با بالاتر رفتن فرکانس بيشتر ميشود و طبيعتا” ماکزيم آن در Fs رخ مي دهد، با افزايش مقاومت توانايي گرفتن خروجي بهتر از بلندگو کمتر مي شود. بنابراين مشخص است که براي توليد صداهاي ريز بلند به آمپلي فايرهاي قوي تري نسبت به توليد صداهاي بم قوي احتياج داريم.

Q Parameters

مجموعه پارامترهاي Q ميزان لرزش صفحه ديافراگم بلندگو را بخصوص در فرکانس رزونانس Fs مشخص مي کنند. لرزش صفحه ديافراگم بلندگو نبايد به گونه اي باشد که ديافراگم حرکت عرضي داشت باشد، حرکت عرضي ميتواند باعث آسيب رساندن به صفحه ديافراگم بلندگو و يا کويل شود.
Qms پارامتري است که کيفيت وظيفه سيستم مکانيکي بلندگو در کنترل ارتعاش صفحه ديافراگم را مشخص مي کند. Qes پارامتري است که کيفيت وظيفه سيستم الکتريکي در کنترل لرزش صفحه ديافراگم بلندگو را مشخص مي کند و بالاخره Qts پارامتري است که از ترکيب دو پارامتر اول بدست مي آيد و در مجموع مشخص کننده کيفيت سيستم تبديل جريان الکتريکي به انرژي صوتي را مشخص مي کند. Qts از تقسيم حاصلضرب Qes و Qms بر مجموع آنها بدست مي آيد.
بعنوان يک قانون ابتدايي براي مقادير Qts معادل 0.4 يا کمتر مي توان گفت که مبدل جريان الکتريکي به انرژي صوتي مي تواند در محيط کوچک يک جعبه بخوبي ايفاي نقش کند. بين 0.4 و 0.7 اين مبدل مي تواند درون جعبه اما با تماس فضاي بيروني انجام وظيفه کند و براي Qts بزرگتر از 0.7 معمولآ بلندگو بايد در فضاي باز بکار گرفته شود. البته اين مقادير تقريبي است و تحت شرايط خاص فرد متخصص با تغييراتي که در نحوه اتصال بلندگو به بدنه جعبه اختيار مي کند، مي تواند از بلندگوهاي با Qts بيشتر در درون جعبه هم استفاده کند.

Vas/Cms , Equivalent volume of compliance

مشخص کننده ميزان حجم هوايي است که بلندگو توانايي جابجايي و به حرکت در آوردن آنرا باتوجه به آکوستيک خود دارد. Vas حجم هوايي است - به متر مکعب - که صفحع بلندگو مي تواند آنرا جابجا کند و Cm ميزان جابجايي بر اثر اعمال نيرويي است که صفحه ديافراگم مرتعش براي جابجايي آن حجم هوا اعمال کرده است، Cm با متر بر نيوتن سنجيده مي شود. Cm به نوعي مي تواند مشخص کننده ميزان سفتي يا نرمي حرکت و ارتعاش صفحه ديافراگم را مشخص کند.
پارامتر Vas/Cms در کنار پارامترهاي Q از مهمترين پارامترهاي آکوستيکي در يک بلندگو است، بعنوان مثال بلندگويي که براي يک اتومبيل ساخته مي شود و قرار است در حرکت و دست اندازهاي زياد کار کند بايد داراي مقادير مناسب Qts و Vas/Cm باشد تا سيستم توليد انرژي صوتي از جريان الکتريکي بتواند بدون آنکه تاثيري از حرکت اتومبيل بگيرد بتواند اصوات مورد نظر را توليد کند. منبع: