شبکه اينترنت امروزه به عنوان پديده اي اطلاعاتي با سرعتي شگرف همه گير و جهاني مي شود. به طوري که به جرات مي توان اظهار داشت که درآينده نزديک تقريباً همه امور مربوط به داد و ستد اطلاعات از طريق آن انجام خواهد شد. لذا قرار گرفتن انواع منابع و رسانه هاي اطلاعاتي در اين پديده نوظهور ضرورت روي آوري و گرايش به آن را بيش از پيش اجتناب ناپذير ساخته است. شبکه اينترنت داراي يک رشته ابزارهاي عمده اي است که شناخت آنها امر دستيابي به منابع اطلاعاتي را آسان مي نمايد. يکي از اين ابزارها گروههاي مباحثه (Discussion Groups) هستند که از طريق پست الکترونيکي عمل کرده و نقش برجسته اي را در برقراري ارتباط فراگير و سريع ميان افراد و جوامع مختلف در سراسر جهان ايفا مي نمايند.گروههاي مباحثه در حقيقت مجموعه اي از کاربران شبکه هستند که براي بحث و گفتگو در مورد موضوعي خاص در محيط شبکه از ابزار پست الکتريکي استفاده مي کنند. معمولاً تشکيل گروه بحث با تمايل فردي خاص شروع مي شود و با تعيين ميزبان رايانه اي مشخص اعلان گروه بحث و نشاني آن ميزبان تعيين شده ، علاقمندان به عضويت در گروه بحث الکترونيکي دعوت مي شوند.بنابراين با توجه به اهميت و جايگاه گروههاي مباحثه در مبادله اطلاعات علمي، فني و تجاري و نقش ويژه آنها در برقراري ارتباط گسترده ميان افراد و جوامع مختلف، در اين نوشته ضمن تعريف گروههاي مباحثه، اطلاعاتي در مورد مباحث و موضوعات قابل طرح در گروههاي مباحثه ارايه مي شود. همچنين نحوه عضويت در گروههاي مباحثه ذکر شده و سپس به تعدادي از موتورهاي کاوش و راهنماهاي دسترسي به گروههاي بحث و گفتگو در زمينه هاي مختلف اشاره مي شود. در ادامه نيز سياهه اي از گروههاي مباحثه حوزه کتابداري و اطلاع رساني در سطح ايران و جهان ذکر مي شوند.
?مفهوم گروههاي مباحثه
همان طور که اشاره شد گروههاي مباحثه مجموعه اي از کاربران هم علاقه محيط شبکه هستند که به صورت دسته جمعي با يکديگر ارتباط برقرار کرده و در مورد موضوعي خاص با يکديگر بحث و گفتگو مي کنند. در واقع گروههاي مباحثه همانند انجمنهاي حرفه اي عمل مي کنند و محيطي را فراهم مي سازند که افراد داراي علايق مشترک به راحتي بتوانند سوالها و ديدگاههاي خود را درباره مسايل و موضوعات گوناگون حرفه خويش براي همگان مطرح ساخته و از نظرهاي آنان سود ببرند. افراد گروه مباحثه ممکن است چند نفر در قالب يک گروه کوچک باشند که در زمينه موضوعي خاص تبادل نظر مي کنند و يا گروه بسيار وسيعي در سطح منطقه، کشور و يا حتي در سطح جهان باشند. امروزه مبادله اخبار و کسب آگاهي از همايشها و انتشارات جديد در گروههاي مباحثه امري بسيار عادي شده است. گروههاي مباحثه از طريق نرم افزارها و برنامه هاي کاربردي مخصوص به خود مديريت مي شوند. اين نرم افزار که موسوم به سرويس دهنده ليست (List server) مي باشند به صورت خودکار پيام ارسال شده يک شخص به ساير اعضاء و بالعکس را ارسال مي کنند.
?نحوه عضويت در گروههاي مباحثه
عضويت در گروههاي مباحثه معمولاً به آساني و از طريق ارسال پيام الکترونيکي صورت مي پذيرد و با توجه به سرويس دهنده هر گروه مباحثه ممکن است با يکديگر اندکي تفاوت داشته باشند . نحوه عضويت در گروههاي مباحثه بدين ترتيب است که با ارسال يک پيام الکترونيکي از طريق پست الکترونيک به نشاني گروه مباحثه مورد نظر مي توان در آن گروه عضو شد. هنگامي که فرد جديدي در يک گروه بحث عضو مي شود، نشاني پست الکترونيکي وي به طور خودکار به فهرست گروه مباحثه اضافه مي شود و بعد از مدتي کوتاه پيامي مبني بر پذيرش عضويت و نحوه کار و شرايط گروه بحث از طرف مسيول گروه به فرد ارسال مي شود و از آن پس از تمامي پيامهايي که گروه بحث دريافت مي کند نسخه اي نيز براي هر عضو جديد ارسال شده و متقابلاً پيامهاي وي نيز براي تمامي اعضاي گروه ارسال مي گردد. با توجه به اين که گروههاي مباحثه به طور خودکار اداره مي شوند، لازم است که دستورالعملها و فرمانهاي مربوط به عضويت به دقت رعايت و از توضيح اضافي خودداري شود. در غير اين صورت، سرويس دهنده گروه بحث با ارسال پيامي که حاکي از اشتباه بودن فرمان متقاضي عضويت مي باشد به درخواست وي ترتيب اثر نخواهد داد. توجه داشته باشيد که بعد از عضويت لازم نيست که به تک تک اعضاي گروه نامه اي از طريق پست الکترونيکي ارسال شود، بلکه وقتي که پيام خود را به نشاني گروه بحث ارسال مي کنيد، از طريق نرم افزار گروه بحث پيام مربوطه به صورت خودکار براي تک تک اعضاء ارسال مي شود. زماني هم که شما از عضويت در گروه بحث خارج مي شويد به صورت خودکار و توسط نرم افزار اسم و نشاني پست الکترونيکي شما از ليست حذف مي گردد و ديگر پيامي از طرف گروه بحث به شما نخواهد رسيد.
?موضوعات و مباحث قابل طرح در گروههاي مباحثه
موضوعات مورد بحث در گروههاي مباحثه ممکن است بسيار تخصصي و علمي يا در زمينه هاي عمومي تر باشد که افراد بسياري مي توانند عضو آن شوند. ولي به طور کلي مسايل و موضوعاتي که معمولاً در گروههاي مباحثه مطرح مي شود شامل موارد زير مي باشند:
1-اخبار و اطلاعات علمي، فني و هنري در زمينه هاي تخصصي
2-ارسال و دريافت کتابهاي جديد در زمينه هاي مورد علاقه
3-کنفرانسها و همايشهاي آينده و موضوعات آنها
4-دريافت متن کامل مجلات الکترونيکي
5-خدمات آگاهي رساني جاري CAS))
6- مبادله نظرات و تجارب درباره مسايل خاص
7- ارسال و دريافت فهرست مندرجات مجلات
8- ارسال و دريافت آگهي هاي تبليغاتي
9- خدمات اشاعه اطلاعات گزيده(SDI)
?روشهاي دسترسي به گروههاي مباحثه در اينترنت
با توجه به حضور محققان، متخصصان ، صاحبنظران و دانشمندان حوزه هاي مختلف، گروههاي ويژه اي در شبکه اينترنت شکل گرفته اند که به بحث ، تبادل نظر و پرسش و پاسخ متقابل و چند جانبه مي پردازند. لذا با توجه به اهميت و جايگاه اين گروهها که به گروههاي مباحثه معروف هستند، امروزه راهنماها و موتورهاي کاوش ويژه اي در شبکه اينترنت وجود دارند که قابليت جستجوي موضوعي اين گروهها را براي انجام فعاليت، عضويت و يا مشارکت و نيز يافتن پيامهاي مربوط به يک موضوع خاص فراهم مي سازند. اين راهنماها در واقع ضمن شناسايي گروههاي مباحثه در حوزه هاي مختلف علمي، اطلاعات بيشتري را در اختيار علاقمندان و جستجوگران قرار مي دهند. با استفاده از اين راهنماها مي توان گروههاي مباحثه مورد علاقه را شناسايي کرده و در صورت نياز به عضويت آنها درآمد. بنابراين با توجه به نقش ويژه اين ابزارها در دسترسي يکپارچه به گروههاي مباحثه مختلف به تعدادي از آنها اشاره مي شود.
LISZT
?بهترين موتور کاوش گروههاي مباحثه
WWW.liszt.com
راهنماي الکترونيکي Liszt يکي از پرطرفدارترين پايگاههاي جستجوي گروههاي مباحثه مي باشد که به صورت موضوعي امکان دسترسي به گروههاي مباحثه حوزه هاي مختلف را ميسر مي سازد. از طريق راهنماي Liszt که يکي از مهمترين و کارآمدترين ابزارهاي جستجوي گروههاي مباحثه به شمار مي رود مي توان به اطلاعات بيش از 90 هزار گروه مباحثه در اينترنت دسترسي پيدا کرد. در بخش راهنماي موضوعي اين ابزار تعداد 17 موضوع اصلي نظير کتابها، اخبار، کامپيوتر ، علوم ، تجارت، هنر، بهداشت، سياست، طبيعت، فرهنگ و مذهب پوشش داده شده است.همچنين امکان جستجو در اين راهنما به صورت کليد واژه اي و با استفاده از عملگرهاي بولي مثل And,OR,Not نيز ميسر مي باشد. بدين ترتيب با جستجو در اين راهنما مي توان گروههاي مباحثه مورد علاقه خود را شناسايي کرده و در صورت لزوم عضو آن شد.از ديگر موتورهاي کاوش و راهنماهاي دسترسي به گرههاي مباحثه مي توان به موارد ذيل اشاره کرد.
1- http://n2h2.com/kovacs/
2- WWW.listtool.com
3- WWW.tile.net/listserv
4- WWW.Lsoft.com/lists/listrev.html
5- WWW.onelist.com
6- WWW.Coollist.com
7- WWW.nova.edu/inter-links/listserv.html
?گروههاي مباحثه حوزه کتابداري و اطلاع رساني
امروزه گروههاي بحث و گفتگوي الکترونيکي متعددي در زمينه ها و موضوعات مرتبط با حوزه کتابداري و اطلاع رساني مثل خدمات مرجع، امانت بين کتابخانه اي ، مجموعه سازي، فهرستنويسي و رده بندي و غيره وجود دارد که کتابداران و اطلاع رسانان مي توانند با عضويت در آنها با نحوه کار و عملکرد آنها آشنا شده و در جريان تازه هاي علمي و حرفه اي اين حوزه قرار بگيرند. اين گروهها شيوه ارتباط کتابداران و دستيابي به منابع اطلاعاتي در شبکه را متحول ساخته است. ارتباط فرد با فرد براي کتابداران شامل کارکنان داخل کتابخانه و همکاران آنها در نواحي دور دست و نيز مشتريان و استفاده کنندگان از جمله عرصه هايي است که تحت تاثير اين فناوري نوين قرار گرفته است. عضويت و شرکت فعال در اين گروهها تاثير به سزايي در افزايش دانش تخصصي کتابداران و اطلاع رسانان دارد. مثلاً کتابداران بخش مرجع مي توانند از گروههاي بحث و گفتگو به عنوان منبعي جديد براي يافتن پاسخ سوالات مرجع بهره بگيرند.همچنين کتابداران بخش فهرستنويسي ور ده بندي مي توانند از طريق عضويت در گروههاي مباحثه مرتبط با مقوله فهرستنويسي و رده بندي نظير Auto cat و يا us marc با فهرستنويسان خبره سراسر جهان ارتباط برقرار کرده و اشکالات موجود در زمينه فهرستنويسي و رده بندي را از اين طريق رفع نموده و ضمن بالا بردن اطلاعات خود در اين زمينه از آخرين تحولات و گردهمايي ها و سمينارها علمي در زمينه فهرستنويسي مطلع شوند. لذا به جهت اهميت و جايگاه گروههاي مباحثه کتابداري و اطلاع رساني در افزايش دانش تخصصي کتابداران، در اين قسمت به تعدادي از گروههاي مباحثه کتابداري و اطلاع رساني در سطح ايران و جهان اشاره مي شود.
?گروه بحث الکترونيکي حوزه کتابداري و اطلاع رساني ايران
?نشاني اشتراک: Lis@Ferdowsi.um.ac.Ir
?نشاني مسيول گروه بحث : Fattahi@Ferdowsi.um.ac.Ir
اين فهرست نخستين گروه بحث الکترونيکي حوزه کتابداري و اطلاع رساني در کشور ايران مي باشد که در سال 1376 در دانشگاه فردوسي مشهد و با مسيوليت آقاي دکتر سيد رحمت ا… فتاحي عضو هيات علمي گروه کتابداري دانشگاه فردوسي مشهد ايجاد شد. اين گروه بحث اعضاي زيادي در ميان کتابداران ايراني که داراي پست الکترونيکي هستند دارد. علاقمندان جهت عضويت در اين گروه بحث مي توانند تمايل خود را از طريق ارسال يک پيام به نشاني مسيول گروه اعلام نمايند. گروه مباحثه انجمن کتابداري و اطلاع رساني ايران WWW.ilisa.org.ir/farsi/grouh-Bahs/index.aspاين گروه بحث توسط انجمن کتابداري و اطلاع رساني ايران پشتيباني مي شود. با عضو شدن در اين گروه بحث مي توانيد عضو ليست پست الکترونيک انجمن شده و بدين ترتيب پيغامهاي اعضاء گروه به آدرس پست الکترونيکي شما ارسال مي شود. در صورت تمايل به حضور در اين گروه بحث مي توانيد فرم عضويت آن را در وب سايت انجمن تکميل نموده و عضو آن شويد. گروههاي مباحثه مرکز اطلاعات و مدارک علمي ايران در حوزه تخصصي کتابداري و اطلاع رسانيhttp://tools.irandoc.ac.ir/zforum/default.asp گروههاي مباحثه مرکز اطلاعات و مدارک علمي ايران در حوزه هاي تخصصي اطلاع رساني، تکنولوژي اطلاعات، کتابخانه ها و مراکز اطلاع رساني، نظام ملي اطلاع رساني، اشتراک منابع ، اينترنت، ذخيره و پردازش اطلاعات فعاليت مي کنند .اين گروهها در 7 موضوع اصلي با زير مجموعه هاي خاص خود به شرح ذيل پوشش داده شده اند.
1-آموزش (آموزش اطلاع رساني و حوزه هاي وابسته، کيفيت آموزش، دوره هاي آموزشي، نقد و بررسي نظام آموزشي در حوزه اطلاع رساني و کتابداري)
2-مديريت (مديريت سيستمهاي اطلاعاتي، مديريت دانش)
3- نقد و بررسي سايتهاي اينترنتي (معرفي سايتهاي علمي، نقد محتوايي ، بررسي تطبيقي)
4- اينترنت ، کامپيوتر ، فناوري اطلاعات ( تکنولوژي اطلاعات، زيرساختهاي اطلاع رساني ، نرم افزار ، برنامه نويسي)
5- اطلاع رساني – کليات (مسايل کلي اطلاع رساني در سطح کشور، کتابخانه ها ، مراکز اطلاع رساني)
6- بازار کار اطلاع رساني (کاريابي، کارورزي، اشتغال، همکاري)
7- علوم اجتماعي ( جامعه شناسي، روش شناسي، علم سنجي، جمعيت شناسي، روانشناسي اجتماعي، پژوهشهاي اجتماعي، ارتباطات)
راهنماهاي گروههاي مباحثه کتابداري و اطلاع رساني در سطح جهان
از طريق اين راهنماها مي توان به گروههاي مباحثه مرتبط با حوزه کتابداري و اطلاع رساني در کشورهاي مختلف جهان دسترسي پيدا کرد.
1. ILL Gateway to Email lists and newsgroups in LIS
< http://www.itcompany.com/inforetriever/email.htm >
2. Washington Research Library Consortium
( http://www.wrlc.org/liblists/noframes.htm )
3. Illinois State Library Discussion Groups
< http://www.cyberdriveillinois.com/library/isl/egroup_listing.html >
4. SAR Library Discussion Groups
< http://www.sarlibrary.com/discgrp.htm >
5. Library Listservers
< http://lac.ncl.edu.tw/virlib/listserv.html >
6. Pace Online Health Law Library - Discussion Groups
< http://csmail.law.pace.edu/lawlib/Healthlaw/discuss.htm >
7. Online Library Discussion Groups
< http://www.colosys.net/pathfinder/WideWorld/OnlineLibDiscussionGroups.htm >
8. Usenet Library Discussion Groups
< http://www.seflin.org/libsci/libusenet.mnu.html >
9. For Librarians: Discussion Groups
منابع: 1- محسني ، حميد، دستنامه پست الکترونيک و جنبه هاي کاربردي آن براي کتابخانه ها، کتابداران و محققان، تهران: نشر کتابدار، 1378
2- محمدي، حسين، گروههاي مباحثه کتابداري و اطلاع رساني در اينترنت ماوک (مجله اطلاع رساني و کتابداري) نشريه دانشجويي دانشگاه علامه طباطبايي. دوره دوم، شماره دوم، بهار 1381 ، صص 46-51
3. Discussion Groups in the field of library and Information science . [online] availble at: WWW.um.ac.ir/fattahi/Discgr1.htm . Accessed in [26jan 2004]
تاليف : سيد حسين محمدي
کارشناس کتابداري دانشگاه علامه طباطبايي
اينترنت
نما مجله الکترونيکي پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمي ايران
منبع:آفتاب ارسال مقاله توسط کاربر محترم سايت : amirpetrucci0261